وعده وزیر سابق آموزش و پرورش در ایجاد ۱۰ هزار مدرسه قرآن از همان ابتدا مورد انتقاد جامعه قرآنی بود؛ سوال این است که چرا کار به جایی رسیده که امروز پس از ۵ سال، باید ۶۰۰ دارالقرآن، مجدداً جایگزین آن شود؟
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، سال 89 بود که وعده بزرگی از سوی حمیدرضا حاجی‌بابایی، وزیر وقت آموزش و پرورش داده شد و حاجی‌بابایی در مراسمی که با حضور دانش‌آموزان، فرهنگیان و اصحاب رسانه برگزار می‌شد از راه‌اندازی 10 هزار مدرسه قرآن در کشور خبر داد، خبری که در آن روزها تب و تاب زیادی بین جامعه قرآنی ایجاد و واکنش‌های مثبت و منفی زیادی نسبت به این وعده به وجود آورد.
راه‌اندازی 50 هزار مدرسه قرآن در 5 سال
واکنش جامعه قرآنی به وعده راه‌اندازی 10 هزار مدرسه قرآن در کشور زمانی بیشتر نمایان شد که وزیر آموزش و پرورش اعلام کرد طی پنج سال آینده هر سال 10 هزار مدرسه قرآن راه‌اندازی می‌شود تا تعداد مدارس قرآن بعد از پنج سال به 50 هزار مدرسه برسد و این در حالی بود که تعداد مدارس آموزش و پرورش در آن سال حدود 100 هزار مدرسه می‌شد و براساس وعده‌ای که از سوی وزیر سابق آموزش و پرورش داده شده بود قرار بود طی پنج سال نیمی از مدارس کشور به مدرسه قرآن تبدیل شوند.
پس از مدت کوتاهی که وعده راه‌اندازی 10 هزار مدرسه قرآن از سوی وزیر سابق آموزش و پرورش داده شد، مراسمی به منظور افتتاح این مدارس نیز برگزار شد تا 10 هزار مدرسه قرآن فعالیت خود را به طور رسمی در شیفت بعد از ظهر مدارس آغاز کنند و به گفته مسئولان قرآنی سابق آموزش و پرورش زمینه‌ای فراهم شود تا دانش‌آموزان بعد از پایان برنامه درسی روزانه در مدارس، بعد از ظهرهای خود را در مدارس قرآن، سپری کنند.
نصب 10 هزار تابلو «مدرسه قرآن» بر سردر مدارس
در آغاز راه، تابلوهایی با عنوان «مدرسه قرآن» بر سردر 10 هزار مدرسه کشور نصب شد و در همان ماه‌های آغازین راه‌اندازی این مدارس، شیوه‌نامه‌ای نیز برای راه‌اندازی و نحوه فعالیت این مدارس تدوین و به ادارات آموزش و پرورش استان‌ها ابلاغ شد تا مدارس قرآن فعالیت خود را براساس این شیوه‌نامه دنبال کرده و به آموزش قرآن در شیفت بعد از ظهر مدارس بپردازند.
در ابتدای فعالیت مدارس قرآن، اعلام شد علاوه بر دانش‌آموزانی که در مدارس قرآن تحصیل می‌کنند دانش‌آموزان سایر مدارس نیز با مراجعه به مدارس قرآن مناطق خود در این مدارس ثبت نام کرده و بعدازظهرهای خود را در این مدارس به یادگیری قرآن بپردازند و علاوه بر آن اعلام شده بود که افرادی که در هر محله زندگی می‌کنند نیز می‌توانند به مدارس قرآن محلات خود مراجعه کرده و در کلاس‌های جداگانه‌ای که برای آنها برگزار می‌شود به یادگیری قرآن بپردازند و از ظرفیت مدارس برای یادگیری قرآن استفاده کنند هرچند که این اتفاق هیچگاه نیفتاد.
تعطیلی بیش از 600 دارالقرآن آموزش و پرورش
پیش از آنکه 10 هزار مدرسه قرآن به دستور وزیر آموزش و پرورش راه‌اندازی شود بیش از 600 دارالقرآن تخصصی قرآن زیر نظر وزارت آموزش و پرورش فعالیت داشتند که راه‌اندازی 10 هزار مدرسه قرآن، این دارالقرآن‌ها به طور علنی تعطیل شدند و جای خود را به مدارس قرآن دادند.
فعالیت 10 هزار مدرسه قرآن همزمان با نخستین سال‌های تشکیل شورای توسعه فرهنگ قرآنی و واگذاری مسئولیت کمیسیون آموزش عمومی قرآن به وزارت آموزش و پرورش بود که همین امر موجب شد تا پس از اختصاص بودجه نیم‌درصدی قرآن، حدود نیمی از بودجه کمیسیون آموزش عمومی قرآن به فعالیت این مدارس اختصاص پیدا کند.
آغاز فعالیت 10 هزار مدرسه قرآن در سال تحصیلی 89 ـ 90
فعالیت 10 هزار مدرسه قرآن، همزمان با سال تحصیلی 89 ـ 90 در ظاهر آغاز شده بود اما آنچه که از شواهد برمی‌آمد تعداد محدودی از این مدارس در نخستین سال راه‌اندازی به فعالیت قرآنی در شیفت بعد از ظهر پرداخته و سایر مدارسی که جزو این آمار بودند به فعالیت‌های پراکنده پرداختند تا اینکه وزیر سابق آموزش و پرورش در همان سال اعلام کرد برای سال تحصیلی 90 ـ 91 تعداد مدارس قرآن افزایش پیدا نمی‌کند اما در آموزش‌های قرآنی مدارس قرآن افزایش کیفیت خواهیم داشت.
هرچند که به گفته وزیر سابق آموزش و پرورش بنا بود در سال تحصیلی 90 ـ 91 شاهد افزایش کیفیت آموزش‌های مدارس قرآن باشیم اما برخلاف تبلیغات و اطلاع‌رسانی وسیعی که از سوی مدیران قرآنی وزارت آموزش و پرورش صورت می‌گرفت و روند فعالیت آنها بیشتر حول محور ارائه آمار و ارقام بود فعالیت مدارس قرآن در دومین سال راه‌اندازی کمرنگ‌تر از سال اول شد و مدارس قرآن به بهانه‌های مختلف از جمله بودجه، نبود نیروی انسانی و… یکی پس از دیگری تعطیل شده و دیگر فعالیت خود را دنبال نکردند.
تابلوهای مدارس قرآن، کم‌کم برچیده شد
فعالیت 10 هزار مدرسه قرآن در دومین سال راه‌اندازی فقط به تابلویی که برسردر مدارس نصب بود محدود شد و عملا دیگر خبری از آموزش‌های قرآنی در شیفت بعد از ظهر مدارس قرآن نبود و برخی از مدارس قرآن که فعالیتشان فراتر از یک تابلو مدرسه قرآن بود آموزش‌های خود را به صورت پراکنده و نه منسجم دنبال می‌کردند تا اینکه این مدارس نیز کم‌کم فعالیت خود را متوقف کردند و از 10 هزار مدرسه قرآن فقط تابلوهای مدرسه قرآنی بر سر در مدارس باقی ماند.
در حالی که مدارس قرآن در شیفت بعد از ظهر مدارس عملا تعطیل شده بودند، اما مدیران قرآنی آموزش و پرورش همچنان اعلام می‌کردند فعالیت این مدارس ادامه دارد و حتی مدارس عادی هم در روزهای پنجشنبه که تعطیل رسمی برای مدارس اعلام شده بود کلاس قرآن برای دانش‌آموزان برگزار می‌کنند که همین مسئله موجب بروز عکس‌العمل‌های مختلف و بیان انتقادات از سوی جامعه قرآنی نسبت به فعالیت این مدارس شد و مربیان، معلمان و اساتید قرآنی که با مدارس در ارتباط بودند عملا از تعطیلی فعالیت این مدارس خبر می‌دادند.
راه‌اندازی مدارس تخصصی قرآن در شیفت صبح
هرچند که از 10 هزار مدرسه قرآن فقط تابلوهای آنها باقی مانده بود اما در سال تحصیلی 91 ـ 92 بود که مدیران قرآنی آموزش و پرورش این بار از راه‌اندازی مدارس تخصصی(مدارس برنامه‌ای) قرآن در شیفت صبح خبر دادند و در همان سال اعلام کردند که مجوز فعالیت هزار و 311 مدرسه تخصصی قرآن صادر شده است و در این مدارس بنا است آموزش‌های تخصصی قرآن در ساعات رسمی مدارس به دانش‌آموزان ارائه شود و دانش‌آموزان با دو ساعت بیشتر ماندن در مدرسه به یادگیری تخصصی قرآن در رشته‌های مختلف قرائت، حفظ، مفاهیم و… بپردازند.
هرچند که خبر راه‌اندازی مدارس تخصصی قرآن همراه با تدوین شیوه‌نامه، تألیف کتاب‌های تخصصی و حتی در نظر گرفتن مقررات و ضوابط خاص برای ثبت نام دانش‌آموزان و تحصیل در این مدارس بود و در ابتدا بنا بود این مدارس فعالیتی مشابه فعالیت مدارس سمپاد یا نمونه دولتی در حوزه قرآن داشته باشند اما عملا این اتفاق نیز رخ نداد و فعالیت مدارس تخصصی قرآن نیز نمود چندانی پیدا نکرد و کم‌کم دیگری نامی از این مدارس نیز به میان نیامد.
حفظ چندین جزء از قرآن در دوره 12 ساله تحصیلی
در شیوه‌نامه مدارس تخصصی قرآن آمده بود «مدرسه قرآن به مدرسه‌ای اطلاق می‌شود که در آن دانش‌آموزان مستعد و علاقه‌مند، علاوه بر برنامه رسمی و ساعات مقرر در جداول درسی دوره‌ها و رشته‌های مختلف تحصیلی، حداکثر 6 ساعت آموزشی در هفته (حداقل 2 ساعت در ابتدایی و 3 ساعت در راهنمایی و متوسطه) علوم و معارف قرآنی، شایستگی‌ها و مهارت‌های تکمیلی قرآنی را فرامی‌گیرند و به فارغ التحصیلان این دسته از مدارس گواهینامه قرآنی اعطا خواهد شد». بنا بود دانش‌آموزان با تحصیل در مدارس تخصصی قرآن طی 12 سال به سطح قابل قبولی در قرائت، حفظ و مفاهیم قرآن برسند و هر یک از دانش‌آموزان در پایان تحصیل چندین جزء از قرآن را حفظ شوند!
پس از سه سال که از منفعل بودن مدارس قرآن می‌گذشت مدیران قرآنی سابق آموزش و پرورش هرچند که تعطیلی این مدارس را نپذیرفتند اما در نهایت کمبود بودجه را موجب تعطیلی برخی از مدارس قرآن دانستند و اعلام کردند برخی مدارس قرآن برنامه‌ای نیز به دلیل کمبود اعتبارت آموزش فوق‌برنامه قرآن را کاهش داده‌اند.
فعالیت 600 دارالقرآن آموزش و پرورش از سر گرفته شد
منفعل بودن 10 هزار مدرسه قرآن و مدارس تخصصی قرآن تا پایان سال تحصیلی 92 ـ 93 یعنی پایان سال اول وزارت علی‌اصغر فانی، وزیر آموزش و پرورش ـ نیز ادامه داشت تا اینکه مدیران جدید اموزش و پرورش در آستانه سال تحصیلی 93 ـ 94 اعلام کردند 600 دارالقرآن آموزش و پرورش که در دولت قبل تعطیل شده بود دوباره احیا شده و فعالیت این دارالقرآن‌ها از سر گرفته می‌شود اما مدیران آموزش و پرورش همچنان اعلام کردند که 10 هزار مدرسه قرآن و حتی مدارس برنامه‌ای قرآن تعطیل نشده است و همزمان با احیای دارالقرآن‌های آموزش و پرورش در حال بررسی اثرگذاری مدارس قرآن هستیم تا تصمیمات لازم درباره فعالیت این مدارس را نیز اتخاذ کنیم.
سرانجام مدیران قرآن آموزش و پرورش در دولت کنونی با احیای 600 دارالقرآن در سال تحصیلی جاری اعلام کردند که 10 هزار مدرسه قرآنی تنها به مدت سه نیمسال فعالیت داشتند اما با توجه به کمبود بودجه فعالیت آنها کم‌رنگ و تعطیل شد و در مقابل در دوره کنونی، مراکز دارالقرآن برای دانش‌آموزان مستعد و علاقه‌مند به عنوان مکمل آموزش‌های جاری مدارس پیش‌بینی شد که با هدف آموزش ویژه دانش‌آموزان نیل به اهداف تربیت قرآنی را دنبال می‌کند.
تشکر وزیر سابق آموزش و پرورش از احیای 600 دارالقرآن
در حالی که فعالیت 600 دارالقرآن آموزش و پرورش در سال تحصیلی جاری از سر گرفته شد و عملا دیگر نامی از مدارس قرآن که از سال‌ها قبل تعطیل شده بودند در میان نیست، حمیدرضا حاجی‌بابایی، وزیر سابق آموزش و پرورش، در سال تحصیلی جاری درباره راه‌اندازی مجدد 600 دارالقرآن به جای 10 هزار مدرسه قرآن در دولت یازدهم اظهار کرد: باید از هر حرکت قرآنی که انجام می‌شود تشکر و قدردانی داشته باشیم.
حاجی‌بابایی درباره راه‌اندازی 10 هزار مدرسه قرآن به جای دارالقرآن‌های آموزش و پرورش در چهار سال گذشته گفت: فلسفه وجودی راه‌اندازی 10 هزار مدرسه قرآن این بوده که از آنجایی که مدرسه یک کلمه اسلامی است، بنابر این قرآن باید در مدارس آموزش داده شود. اینکه در یک جایی، محلی را درست کنیم و اسم آن را دارالقرآن بگذاریم و معلمان قرآن آموزش و پرورش را در این دارالقرآن‌ها به کار بگیریم، هیچ نتیجه‌ای حاصل نمی‌شود زیرا فعالیت دارالقرآن‌ها در شیفت صبح مدارس است و زمانی که دانش‌آموزان در مدرسه هستند این دارالقرآن‌ها عملا تعطیل می‌شوند و کارکنان و معلمان در شیفت صبح که مدارس فعالیت دارند در دارالقرآن‌ها بیکار می‌مانند و دانش‌آموزان فقط در ساعات اوقات فراغت و در شیفت بعدازظهر می‌توانند از این دارالقرآن‌ها استفاده کنند.
وزیر سابق آموزش و پرورش ادامه داد: مسئولان آموزش و پرورش به جای تعطیلی مدارس قرآن و راه‌اندازی 600 دارالقرآن، همانند ما که پنج هزار معلم قرآن استخدام کردیم پنج هزار معلم قرآن دیگر استخدام کنند.
هزینه نصب هر تابلو «مدرسه قرآن»؛ 100 هزار تومان
به گفته برخی از مدیران مدارس قرآن که برای نصب هر تابلو «مدرسه قرآن» بر سردرآنها 100 هزار تومان هزینه شده بود و این هزینه کمترین هزینه‌ای بود که صرف راه‌اندازی این مدارس شد و علاوه بر تابلوهای مدرسه قرآنی، برای تألیف کتاب‌های آموزشی این مدارس، معلمان قرآن، امکانات آموزشی و… نیز هزینه‌های بسیاری صرف شد هر چند که بعد از سه ترم فعالیت آموزشی عملا تعطیل شده بودند اما در سال تحصیلی جاری به طور رسمی از تعطیلی این مدارس خبر داده شد بدون توجه به هزینه‌های میلیاردی که برای راه‌اندازی آنها صرف شده بود.
محمدرضا مسیب‌زاده، مدیرکل قرآن، عترت و نماز آموزش و پرورش که در دوران وزارت حمیدرضا حاجی‌بابابی، وزیر سابق آموزش و پرورش به عنوان معاون قرآن اداره‌کل قرآن، عترت و نماز آموزش و پرورش فعالیت داشت در سال تحصیلی جاری و بعد از احیای مجدد 600 دارالقرآن آموزش و پرورش به جای 10 هزار مدرسه قرآن گفت: 10 هزار مدارس قرآن فقط به مدت سه نیم سال فعالیت داشتند که در هر ترم فعالیت مدارس قرآنی نیاز به 25 میلیارد تومان بودجه داشت که اداره سه ترم این مراکز 75 میلیارد تومان هزینه به خود اختصاص می‌داد.
سخن اینجاست اگر هزینه اداره 10 هزار مدرسه قرآن برای هر ترم آموزشی حدود 25 میلیارد تومان می‌شد و تأمین این بودجه برای وزارت آموزش و پرورش امکان‌پذیر نبود؛ چرا این مدارس با این وسعت و دربرگیری راه‌اندازی شدند و جای دارالقرآن‌های تخصصی آموزش و پرورش را گرفتند که حالا بعد از چهار سال دوباره تعطیل شوند و همان دارالقرآن‌ها مجدد احیا شوند؟ نکته دیگر آنکه آیا راه‌اندازی این مدارس قرآن فقط برای تبلیغات و ارائه آمار و ارقامی نجومی بود یا هدف اصلی از راه‌اندازی این مدارس تربیت قرآنی دانش‌آموزان و انس بیشتر دانش‌آموزان با قرآن بوده است؟