رفتارهای زیبا هرکجا که باشد ارزشمند است، این رفتار می‌تواند از یک حرکت فردی شروع شود و تا ایجاد یک جریان و حرکت جمعی ادامه پیدا کند؛ تعریف و قرار کارهای شبکه‌ای بر این موضوع متمرکز می‌شود که تمام انرژی‌ها به یک ید واحد تبدیل شود و همه کسانی که حضور دارند برای رسیدن به هدفی مشترک تلاش می‌کنند؛ اما متاسفانه با رخ دادن حادثه ساختمان پلاسکو برخی تصاویری به چشم خورد که زیبنده جامعه اسلامی ما نبود. تصاویری که نشان داد برخی افراد با حرکتهای نادرست و غیر فرهنگی نه تنها دل دیگر هموطنان را به درد آوردند بلکه در مواقعی هم کار را بر امدادرسانان سخت‌تر و دشوارتر کردند.
در همین رابطه و با طرح این سوال که در این گونه بحران‌ها دستورالعمل اسلام برای رفع مشکل و ایجاد گشایش تسهیل‌گری چیست؟ و اینکه فرهنگ عمومی ما در این خصوص در چه وضعیتی قرار دارد و آیا جامعه ما توانسته است دوره گذار را در برخورد با اینچنین حوادث و رفتارهایی پشت سر بگذارد، گفت‌وگویی را باحجت الاسلام والمسلمین علی سرلک، محقق و کارشناس مذهبی داشتیم.
او با اشاره به اینکه از نگاه دین همه انسان‌ها جزئی از یک کل هستند که نسبت به یکدیگر مسئولیت دارند، گفت: سعدی تعبیر زیبایی از انسان‌ها دارد که می‌فرماید: «بنی آدم اعضای یک پیکرند که در آفرینش ز یک گوهرند»؛ لذا ما قطعات یک پازل هستیم؛ انسان‌ها در نگاه اخلاقی باید آن‌چیزی را که برای خودشان می‌پسندند برای دیگران هم بپسندند و آن چیزی را که برای خودشان ناپسند می‌دانند برای دیگران هم ناپسند بداند.
حجت الاسلام سرلک افزود: با نگاه دینی پایه روابط اجتماعی ما، مسئول بودن در برابر هم است، نه فقط در برابر سلامت، اخلاق و معنویت بلکه در برابر امکانات نیز مسئول هستیم. مومن، فردی است که همه امکانات دیگران از دست او در امان است و نه تنها با زبان، دست، نگاه، سکوت و لبخندش آسیبی به کسی نمی‌زند، بلکه وجودش هم امنیت می‌آورد و دیگران در شعاع امکانات او می‌توانند با خیال راحت از خطرات نجات پیدا کنند.
هویت ایمانی سازنده جامعه ایمانی ست
این محقق و کارشناس مذهبی ادامه داد: مهمترین ویژگی جامعه ایمانی، این است که امنیت در ابعاد گوناگون آن از جمله اقتصادی، اخلاقی، اجتماعی، سیاسی و امثال آن نمایان باشد. اگر در یک جامعه‌ای میزان، انتشار و گستردگی این امنیت کاهش داشت نمی‌توانیم آن جامعه را یک جامعه ایمانی بدانیم، حتی اگر در آن جامعه مناره و مسجد هم وجود داشته باشد، اما جامعه از آن هویت ایمانی خودش فاصله دارد.
وی با اشاره به حادثه پلاسکو و رفتار برخی افراد در زمان وقوع آن گفت: فرو ریختن ساختمان پلاسکو در اثر آتش سوزی، فاجعهای ملی بود که پیرامون این حادثه اتفاقات خوب و بدی هم به وجود آمد؛ بخشی از این اتفاقات بسیار درخشان و افتخارآمیز و برخی که در حواشی این رود خروشان جاری رخ داد به صورت تالاب‌ها و آلودگی‌هایی خود را نشان داد.
سرلک ادامه داد: در راس اتفاقات خوب این حادثه که در جامعه بازتاب زیادی هم داشت، فداکاری و از جان‌گذشتگی آتش‌نشانان بود که ققنوس‌وار به دل آتش زدند تا مشکل مردم را حل کنند، آتشنشانانی که دغدغه مال مردم را داشتند و جسم‌شان را سپر بلا کردند تا به اموال مردم آسیب نخورد، به خاطر همین انگیزه الهی مرگشان هم طبق روایات اسلامی شهادت محسوب می‌شود. آتش‌نشانی که در فراق شهادت میسوخت و دلش می‌خواست مدافع حرم باشد و آنجا برود، اما اینجا حضور پیدا کرد و با این فداکاری و از خودگذشتگی و این ایثار درخشید و دل‌ها را گرم کرد.
وی در ادامه افزود: همبستگی اجتماعی که توسط مردم به وجود آمد و غم و غصه‌ای که بابت آتش نشان‌ها و گرفتاران در زیر آوار ایجاد شد، از صف‌های طولانی اهدای خون که در جلوی مراکز انتقال خون شکل گرفت تا جایی که بیش از حد نیاز خون دریافت شد و جلسات دعا و ذکر و توسل در مساجد، محافل، حسینیه‌ها و هیئات، همه نشان از ابراز همدردی مردم داشت.
فضاهای مجازی هم در این اتفاق آکنده از ابراز همدردی بود
این محقق و کارشناس مذهبی بیان کرد: فضاهای مجازی هم در این اتفاق آکنده از ابراز همدردی و غم‌گساری بود و این اتفاقات نشان داد که مردم ایران عواطف بالغ و همبستگی‌های رشیدی دارند؛ اما در کنار این اتفاق بخشی از تلخی‌‌های رفتاری مانند سد کردن مسیر رفت و آمد ماشین‌های امداد، آتشنشانها و آمبولانس‌ها دیده شد، و یا اصرار و پافشاری بی‌معنای برخی افراد برای گرفتن عکس‌های سلفی و یا منتشر کردن تصاویر اجساد سوخته قربانیان و شهدای این حادثه در فضای مجازی، مواردی بود که در کنار این رود خروشان، همبستگی عاطفی مردم ایران با همدیگر، حواشی زشت و غیر قابل قبولی را رقم زد.
حجت‌الاسلام سرلک تصریح کرد: بخشی از این رفتارهای غیرقابل قبول مربوط به آموزش‌هایی است که ما باید ببینیم؛ مردم باید برای این فضا آمادگی داشته باشند و این مسئله به پیامدهای اسفبار و غیرقابل توجیه عادت‌های بیش از حد افراد به فضای مجازی و خلقیات آلوده آنجا خواسته و ناخواسته بازمی‌گردد.
وی با بیان اینکه به طور قطع نمی‌توانیم ثبت و ضبط تصاویر یا فیلمبرداری و عکاسی از صحنه حادثه پلاسکو را در این مواقع منفی بدانیم، تصریح کرد: طبیعی است زمانی که حادثهای در این اندازه شکل می‌گیرد کسانی هم از دور و نزدیک فیلمبرداری می‌کنند؛ لذا چیزی که در این حادثه و اتفاق مهم است، این بود که فیلمبرداری یا عکسبرداری منجر به اختلال در عملیات امداد، کمک‌رسانی و یا راه بندان نشود.
این محقق و کارشناس مذهبی کشور تصریح کرد: امروز همه انسان‌ها به دلیل اتصال به شبکه‌های مجازی و در اختیار داشتن گوشی‌های هوشمند، تمایل به عکس گرفتن در حالات مختلف را دارند؛ اما این اتفاق در کلان شهرها اتفاق خوبی نیست چراکه با خود ناامنی، بی‌اخلاقی و سوء‌استفاده می‌آورد؛ البته صرف فیلمبرداری به خودی خود نمی‌تواند مورد شماتت قرار گیرد، این موضوع زمانی صدق می‌کند که کسی می‌توانست کمک کند اما مشغول عکسبرداری و فیلمبرداری باشد.
مسببان ایجاد تاخیر کمک‌رسانی در ریخته‌شدن خون فرد فوت‌شده مسئولند
حجت الاسلام سرلک با تاکید بر اینکه تکنولوژی فضای مجازی و تلفن‌های هوشمند در نهایت به نفع زندگی ما نبود، گفت: مخالف تکنولوژی به معنای وسیع آن نیستم، اما آیا ما با برخورداری از این امکانات توانسته‌ایم به وظایف و مسئولیت‌هایمان بپردازیم؟ این فضا بسیاری از اوقات وظایف خانوادگی، کاری، شغلی، دوستی و حتی عبادیمان را تحت شعاع قرار داده است. با توجه به این مسائل قطعا کسانی که سبب این تاخیرها می‌شوند، در ریخته شدن خون آن کسی که از دنیا رفته شریک هستند و باید جوابگو باشند.
وی بیان کرد: باید آگاه باشیم که در رابطه با ابزار مجازی افراط و تفریط نکنیم؛ این اتفاقات سر راه همه ما وجود دارد؛ و پیش روی همه آنها قرآن می‌فرماید: «و بشرالصابرین» بشارت دهید به شکیبایان، کسانی که در این حادثه‌ها به جایی اینکه تمام تمرکزشان را به سمت خسارت‌ها، آسیب‌ها ببرند و یا اینکه خدای نکرده سوء ظن‌ها و بد گمانی‌های و حتی سوء استفاده گوناگون داشته باشند، شکیبا بودند و خدمترسانی می‌کردند.افرادی که سوء ظن‌ها و بد گمانی‌های و حتی سوء استفاده گوناگون از این حوادث را داشتند به جایی اینها بیایند و به «و بشر الصابرین الذین اذا اصابتهم مصیبت قالوا انا لله و انا الیه راجعون» رجوع کنند.
این کارشناس مذهبی کشور گفت: مسئولان باید توجه کنند در این شرایط بجای اینکه مدار حرکت خودشان را مرور کنند، به وظایف و مسئولیت‌های خودشان مراجعه کنند؛ باید نقش‌ها، ضعف‌ها و کمبودهای خودشان را بشناسند کمبودهای خودشان را شناسایی کنند.
حجت‌الاسلام تاکید کرد: حادثه پلاسکو حتما تلنگر بزرگی به مسئولیت آنها در بخش‌های مختلف کشور است، آنها باید بدانند که در این مواقع با بد و بیراه گفتن به همدیگر مشکلات مردم حل نمی‌شود و مشکلات تنها با کنار هم بودن و پذیرش مسئولیت‌ها کم خواهد شد؛ دولت و مجموعه‌های دیگر مثل شهرداری اگر بخواهند خدای نکرده نیش و کنایه به همدیگر بزنند یا اینکه بخواهند همدیگر را مقصر کنند، آبی از این نگاه‌ها برای ملت گرم نمی‌شود؛ باید همان طور که در پیام رهبری حکیم و عزیز انقلاب بود مجاهدانه در کنار همدیگر قرار بگیرند و سهم تقصیرها را متواضعانه بپذیرند و تکالیف خود را به جا بیاورند و این ضعف‌ها را برطرف کنند.
وی بیان کرد: برای جامعه ایران و جمهوری اسلامی زیبنده نیست که یک آتشسوزی و ریزش بتواند این طور همه چیز را مختل کند، این در حالی است که خود مسئولین هم گفتند اگر یک حادثهای دیگر پیش می‌آمد دیگر امکان رسیدگی به آن را نداشتیم. اگر دشمنان قسم خورده ما در چنین شرایطی بخواهند خدای نکرده خرابکاری کنند وچنین حوادثی رقم بزنند آن وقت چه باید کرد و چه پاسخی باید داد.
حجت‌الاسلام سرلک یادآور شد: مسئولین باید به کارآمدی دستگاه‌های مشغول خدمت خود اهتمام جدیتری داشته باشند و با مجهز کردن آنها بتوانند زندگی بهتری را برای مردم فراهم کنند، مسئولین باید بیشتر دلسوزی و دقت کنند؛ البته باید توجه داشته باشیم نظیر این حادثه‌ها در همه دنیا اتفاق می‌افتد در دل امنترین کشورها و پایتخت‌ها اتفاق افتاده است.