امروزه دنیای کفر و استکبار جهانی بودجه زیادی برای بد جلوه دادن دین در ذهن کودکان و نوجوانان هزینه می‌کند و به طور مرموز با نوشتن کتاب، مقاله و فیلم و نمایشنامه با نام دین، دین را می‌کوبد. مربی باید بداند چگونه می‌تواند جوانی را که بین دو راهی مانده و می‌خواهد اسلام را بشناسد و با سرچشمه زلال اسلام رابطه برقرار کند، جذب نماید. پس:
۱ ـ سعی کنید برای تدریس، شروع خوب، گیرا و جذابی داشته باشید.
۲ ـ در تدریس خود به این آمار توجه داشته باشید که گفته‌اند: ۷۵٪ یادگیری از طریق چشم و ۱۳٪ از طریق گوش و ۱۲٪ از طریق بقیه حواس انجام می‌گیرد.
۳ ـ گاهی می‌توانیم با صلوات یا طرح سوال یا لحظاتی سکوت به کلاس تمرکز بدهیم، این روش از چند بار گچ روی تخته یا میز زدن بهتر است.
۴ ـ برای پاسخگویی به سوالات، جوابهای قانع کننده‌ای داشته باشید و پاسخ سوالات را با کلماتی مانند «ظاهراً»، «فکر می‌کنم»، «تقریباً» و «احتیاطاً» ندهید.
۵ ـ هرگز مطالب مشکوک و ظنی را بصورت قطعی بیان نکنید و درباره مطالبی که نسبت به آن آگاهی ندارید، سخنی نگویید.
۶ ـ برگه یادداشت رؤوس مطالب را همیشه در جای خاصی مانند کیف یا جیب و یا لای دفتر و کتاب قرار دهید.
۷ ـ حتماً پس از پایان یافتن درس لحظاتی درنگ و تأمل کنید، شاید شاگردان سوال و یا کاری داشته باشند.
۸ ـ اگر سوالی مطرح می‌کنید در نهایت آن را بی‌جواب نگذارید.
۹ ـ در موارد اختیاری، موضوع درس را براساس نیاز و علاقه شاگردان انتخاب کنید.
۱۰ ـ در هنگام سوال کردن، از جاهای مختلف کلاس درس را بپرسید و این کار را از یک جای بخصوص انجام ندهید.
۱۱ ـ مدرک و مأخذ مطالب را صحیح و دقیق ذکر کنید.
۱۲ ـ اگر جواب سوالی را به بعد موکول می‌کنید آن را یادداشت نمایید و جوابش را در جلسات بعد بدهید.
۱۳ ـ گاهی یک مکث کوتاه و نگاه به اطراف کلاس جهت جلب توجه شاگردان ضروری است.
استفاده از تخته
قال علی(ع): «کتاب المرء معیار فضله و مسبار نبله؛[۱] نوشتار هر کس معیار فرزانگی و میزان فرهیختگی اوست.»
در استفاده از تخته، هنگام تدریس، باید نکاتی را مورد توجه قرار داد. بایسته است نکات زیر مورد توجه قرار گیرد.
۱ ـ سعی کنید در تدریس از «تخته سیاه» یا «وایت برد» استفاده کنید تا شاگردان درس را بهتر بفهمند.
۲ ـ ابزار و امکانات تدریس مانند: گچ، ماژیک، تخته پاک کن و… را پیش از درس فراهم آورید.
۳ ـ فقط مطالب مهم و ضرور را روی تخته بنویسید و سعی کنید مطالب نوشته شده روی تخته را کمتر پاک کنید.
۴ ـ از قسمت بالا و سمت راست تخته شروع به نوشتن کنید، منظم بنویسید و از تمام تخته استفاده کنید.
۵ ـ بسم الله در ابتدای هر کار، رمز عشق به خدا، توکل بر او، استمداد از او و وابستگی به اوست، پس هنگام استفاده از تخته، نوشتن «بسم‌الله الرحمن الرحیم» را فراموش نکنید.
۶ ـ هنگام نوشتن روی تخته، جلوی مطالب نایستید.
۷ ـ وقتی روی تخته مطلبی می‌نویسید، هم زمان آن را بخوانید تا همه بشنوند.
۸ ـ موقع نوشتن روی تخته، به شاگردان پشت نکنید، بلکه نیم رخ بایستید و بنویسید.
۹ ـ سعی کنید هنگام نوشتن، لباس‌ها و سر و صورت خود را گچی و یا رنگی نکنید.
۱۰ ـ تخته را از بالا به پایین پاک کنید و با انگشت و دست و مانند آن پاک نکنید.
۱۱ ـ اگر شاگردان شما مطالب روی تخته را در دفترهای خود نوشته‌اند، در پایان درس تخته را پاک کنید تا برای استاد بعدی آماده باشد.
بیان و شیوه انتقال مطالب
یکی از نکات بسیار مهم در کلاسداری، نحوه بیان مطالب و شیوه و انتقال آن به مخاطبان است. به کارگیری نکات زیر، مربیان محترم را در انتقال بهتر مطالب یاری خواهد داد.
۱ ـ استفاده از کلمات و جملات زیبا را فراموش نکنید؛ مثلاً به جای «کور» کلمه «نابینا» و یا «روشندل» را به کار برید.
۲ ـ کلمات و جملات را رسا و روان بیان کنید و در حد مقدور صدا و لهجه خاص و محلی نداشته باشید.
۳ ـ از خطی زیبا و یا حداقل خط خوانا همراه با بیانی صحیح و زیبا برخوردار باشید.
۴ ـ مختصر و مفید بگوئید و گفتار خود را به شهوت کلام معروف نکنید.
۵ ـ تکیه کلام مانند به اصطلاح، به قول معروف، عرض کنم به حضور شما و… نداشته باشید.
۶ ـ طوری تدریس کنید که شاگردان با استعداد بپسندند و شاگردان کم استعداد بفهمند.
۷ ـ طوری سخن بگویید و تدریس کنید که کودکان و نوجوانان به وجد آیند و در آنان نشاط ایجاد شود.
۸ ـ گاهی مطالب خود را در قالب‌های هنری؛ مانند طراحی و… تدریس کنید.
۹ ـ متناسب و هماهنگ با موضوع، سر و دست خود را حرکت دهید و حالت آن موضوع را به خود بگیرید.
۱۰ ـ سعی کنید مطالب را هنگام تدریس بیشتر و بهتر مجسم کنید.
۱۱ ـ اگر صدای شما گرفته است، در رفع آن بکوشید. استفاده از قرص گیاهی آلتادین پیشنهاد می‌شود.
۱۲ ـ درس را پیش از تدریس تمرین کنید. برای این کار می‌توانید از فرصت طی مسیر از منزل تا محل درس استفاده کنید.
۱۳ ـ در صورتی که خستگی را در چهره شاگردان خود احساس کردید، در کلاس‌های اختیاری از ادامه تدریس خودداری ورزید.
۱۴ ـ در انتقال مطالب ذوق و سلیقه داشته باشید و شناسایی ذوق و سلیقه و استعداد کودکان و نوجوانان را فراموش نکنید.
حفظ تعادل
در اسلام به میانه‌روی و اعتدال بسیار سفارش شده است. یکی از مواردی که باید در آن میانه‌روی و اعتدال شود، مسئله محبت و توجه به شاگردان در کلاس است. پس به موارد زیر توجه کنید:
۱ ـ در کلاسداری با کودکان و نوجوانان، نه آنقدر محبت کنید که شاگردان لوس و خودخواه تربیت شوند و نه آن قدر بی‌مهری کنید که از اطراف شما بگریزند.
۲ ـ بیش از اندازه از شاگرد تمجید و تعریف نکنید، زیرا ممکن است موجب غرور او و یا حسادت شاگردان دیگر شود.
۳ ـ گاهی می‌توانید با نگاه کردن به شاگرد ناراحتی خود را نشان دهید و نیازی به تنبیه بیشتر نیست.
۴ ـ گاهی برای تشویق شاگردان، هدایا و جوایزی را در نظر بگیرید، البته تشویق باید متناسب و به اندازه باشد.
۵ ـ اقتدار مربی در کلاس مهمتر از سکوت شاگردان است.
۶ ـ در موارد لزوم قاطعیت داشته باشید.
۷ ـ استعدادها و توانایی‌های مثبت شاگردان را جلو شاگردان دیگر مطرح کنید و برای از بین بردن رفتارهای ناپسند آنها تلاش کنید.
۸ ـ رفتار غلط شاگردان ممکن است معلول بیماریهای بدنی باشد، پس به این نکته توجه داشته باشید.
۹ ـ پیش از تنبیه، علل کردارهای منفی شاگردان را بررسی کنید.
۱۰ ـ به شاگردان ضعیف اعتماد به نفس ببخشید و آنان را به درس خواندن ترغیب کنید.
۱۱ ـ پیش از آغاز تدریس، با پرسش از مسئولین مربوطه، شناختی اجمالی از وضعیت و موقعیت و سطح معلومات شاگردان بدست آورید.
[۱] . معجم الفاظ غرر الحکم، ص ۹۶۰٫